Wat is er onder de vloer van de voormalige Hofkapel op het Binnenhof te zien: alleen maar zand, een holle ruimte of toch nog een stukje van een grafzerk dat boven het zand uitsteekt? Dat is de hamvraag bij het inpandige onderzoek naar de bodem onder de vloer van de begane grond van de voormalige Hofkapel aan het Binnenhof. De ruimte wordt grofweg de grafkelder van de Hofkapel genoemd.

Bekijk hier de beelden van het onderzoek

De ruimte die nu de komende dagen onderzocht gaat worden, bevindt zich grotendeels onder de gang en de kantoorruimtes van de begane grond van de Eerste Kamer aan de zuidzijde van de voormalige Hofkapel. Tot nu toe is het onduidelijk of deze ruimte ooit als één geheel fysiek te betreden was of dat met de grafkelder enkel de omtrek van de grond werd bedoeld waarin mensen werden begraven of werden bijgezet in kleinere grafkelders die enkel te betreden waren via de bovengelegen vloer.

Scannen met grondradar

Het technische onderzoek wordt uitgevoerd door een team van bouwbedrijf Heijmans. Bauke van der Goot, proces- en omgevingsmanager, vertelt hoe zorgvuldig met het gebouw wordt omgegaan alvorens gaten in de vloer en in de kelderwand geboord kunnen worden. “Eerst zijn de kasten weggehaald en dan het stucwerk. Vervolgens wordt een deel van de vloeren op de begane grond van de huidige Eerste Kamer gescand en vanuit de kelder wordt een wand gescand.”

Zijn collega Patrick Stoutjesdijk, adviseur geofysisch onderzoek, vertelt verder: “De grondradar (scanapparaat) voert een meting uit waarbij, voor zover mogelijk, door de wanden en vloeren wordt gekeken. Op deze manier kun je via de scans zien of er verstoringen in de bodem zijn. En daar zou je uit kunnen afleiden of er meer dan zand ligt. Ook wordt deze informatie naast het historische materiaal gelegd.”

Kleine camera naar binnen

Op basis van de resultaten van de scans wordt onder andere samen met monumentenzorg van de gemeente Den Haag, met archeologen, met constructeurs en bouwtechnische adviseurs bepaald waar de gaten elektrisch geboord kunnen worden. Er wordt een beperkt aantal gaten geboord en alleen op die plekken waar de onderzoekers meer te weten kunnen komen over de opbouw van de wanden, muren en eventueel holle ruimtes. Een kleine camera, die door de gaten naar binnengaat, zal vastleggen en registreren hoe de ruimtes achter de gaten eruit zien.

Daarnaast komt uit dit onderzoek ook andere waardevolle informatie naar boven, die weer gebruikt kan gaan worden bij renovatie van het Binnenhof. Bauke van der Goot: “Hoe zijn de muren opgebouwd? Hoe zijn de vloeren opgebouwd? Hoe is de kelder opgebouwd. Bij de renovatie van de Eerste Kamer kunnen we daar dan rekening mee houden bij het ontwerp en de uitvoering daarvan.”

Niet met mensen naar binnen

In de Kamerbrief van staatssecretaris Raymond Knops van 16 december 2021 waren al eerder de randvoorwaarden gesteld aan dit onderzoek. Het is constructief niet haalbaar om fysiek met mensen en onderzoeksmaterieel naar binnen te gaan. Mocht bijvoorbeeld een holle ruimte worden gevonden, dan zouden eerst de funderingen versterkt moeten worden. Dat is risicovol en kostbaar. Afhankelijk van de resultaten en bevindingen in dit onderzoek kan eventueel nog bekeken worden of er toch een vervolgonderzoek moet komen en in welke vorm.

Onderzoek buiten

Eerder deze zomer deden archeologen van de gemeente Den Haag onderzoek naar de bodem onder het gesloopte deel van de voormalige Hofkapel aan het Binnenhof uit 1879. Ze leerden door dit onderzoek hoe het gebied eruit zag in de late prehistorie, kregen meer inzicht in de opbouw van de zuidgevel van de Hofkapel en vonden diverse begravingen (skeletten).

Bron: RVB https://www.binnenhofrenovatie.nl/actueel/nieuws/2023/09/07/veel-zand-of-toch-een-holle-ruimte-onder-voormalige-hofkapel